We weten allemaal best waardoor we aankomen in gewicht, nietwaar? We hebben het ons al jarenlang laten influisteren dat het allemaal komt door te veel eten en te weinig bewegen. Als de kilo’s zich opstapelen, is het gewoon omdat we te veel eten of niet bewegen. Of misschien toch niet. Wetenschappers beginnen namelijk nu te ontdekken dat het allemaal niet zo eenvoudig is als het bijhouden van de calorieën die binnenkomen en calorieën die verbranden.
We hebben allen wel iemand in onze kennissenkring die lijkt te kunnen eten wat ze willen, terwijl anderen constant tegen die extra kilo’s moeten vechten. Waarom hebben de eersten zoveel geluk? Onderzoek ontdekte dat het allemaal kan te maken hebben met hun genetische samenstelling en de aanwezige darmbacteriën in het lichaam.
Goede en slechte darmbacteriën
Onze darmen herbergen een verbijsterende 100 biljoen bacteriën die ons helpen een gezonde spijsvertering te behouden en de vezels in ons voedsel af te breken. Het behouden van de juiste balans tussen de goede en slechte darmbacteriën is essentieel voor onze gezondheid en ons welzijn. Onderzoekers ontdekken nu dat deze bacteriën ons hongergevoel kunnen beïnvloeden, ons metabolisme kunnen beheersen en onze gevoeligheid voor insuline kunnen beïnvloeden. Met andere woorden, een verkeerd bacterieel evenwicht kan ons dik maken (1).
Onze darmen bevatten meer dan 400 bacteriestammen en de cocktail van verschillende variëteiten in elke persoon is heel individueel. Volgens een studie in het tijdschrift Cell kan onze genetische samenstelling het aantal en het type bacteriën in onze darmen bepalen, wat onze neiging om aan te komen kan beïnvloeden (2).
Uit onderzoek blijkt dat slanke mensen zeventig procent meer verschillende darmbacteriën hebben dan mensen met overgewicht. Gemiddeld hebben mensen in de Verenigde Staten een minder diverse bacteriële kolonisatie dan die uit minder ontwikkelde delen van de wereld. Onze darmflora lijkt een sleutelfactor te zijn in de strijd tegen obesitas.
Identieke tweelingen, identieke darmen en darmbacteriën?
Onderzoekers onderzochten de darmflora van tweelingen en ontdekten dat identieke tweelingen meer vergelijkbare niveaus van darmbacteriën hadden dan niet-identieke tweelingen. Dit suggereert dat de microbiota meer verband houdt met afkomst dan met voeding. Ze identificeerden een bepaalde familie van bacteriën die zeer erfelijk blijkt te zijn en die veel vaker bij slanke mensen wordt aangetroffen. Als er inderdaad een significant verschil in gewicht was tussen tweelingen, konden de onderzoekers nauwkeurig voorspellen wie van hen te zwaar was, simpelweg door naar hun darmbacteriën te kijken (2).
The skinny bug
Dus wat is deze ‘slanke bacterie’ en waar kan ik ze krijgen? Ik hoor je vragen. Ze wordt de Christensenellaceae genoemd en als je er veel van in je darmen hebt, zal je waarschijnlijk slanker zijn, terwijl lage niveaus werden geassocieerd met obesitas.
In studies waar men de monsters met de magere bacteriën transplanteerde in de darmen van muizen, zag men een bescherming tegen gewichtstoename.
Wat de onderzoekers zeggen over darmbacteriën…
“Onze bevindingen tonen aan dat specifieke groepen bacteriën die in onze darmen leven, bescherming kunnen bieden tegen obesitas – en dat hun overvloed wordt beïnvloed door onze genen. Het menselijk microbioom vormt een opwindend nieuw doelwit voor veranderingen in het voedingspatroon en behandelingen die gericht zijn op het bestrijden van obesitas. “
Het goede nieuws is dat de overgrote meerderheid van de mensen (maar liefst 96%) een aantal christensenellaceae in de darmflora heeft. Individuele niveaus zijn gedeeltelijk in onze genen vastgelegd, maar er zijn manieren om jouw gezonde bacteriën een boost te geven, ongeacht je genetische erfenis.
Hoe werkt het?
Men begrijpt het exacte mechanisme waarmee darmbacteriën het gewicht beïnvloeden nog niet. Wetenschappers observeren dat ze het vermogen om voedsel te verwerken kunnen beïnvloeden, waardoor het vermogen van het lichaam om voedingsstoffen en calorieën te extraheren verandert. Bepaalde bacteriën kunnen ook onze gevoeligheid voor insuline veranderen. Hierdoor beschermen ze ons tegen diabetes en ze stimuleren het lichaam om vet te verbranden in plaats van het op te slaan rondom onze taille.
Hongerhormoon
Je lichaam maakt het hormoon ghreline aan, waardoor je weet dat je honger hebt en moet eten. Meestal dalen de hormoonspiegels na het eten van een maaltijd, zodat uw behoefte om te eten verdwijnt. De bacterie Helicobacter Pylori blijkt bij dit proces betrokken te zijn. Het is een bacterie die vaak in het nieuws komt omdat het verband houdt met maagzweren en maagkanker. Behandeling met antibiotica heeft de infectiepercentages met vijftig procent verlaagd, wat geweldig is als je last hebt van indigestie, maar slecht nieuws voor obesitas. Zonder H Pylori blijken de hongerhormoonspiegels hoog te blijven, ook na een voldoende maaltijd, zodat je blijft eten (3).
Darmbacteriën blitzers
Bewegen, dieet en antibiotica kunnen allen jouw darmbacteriën beïnvloeden. Je hoeft niet eens antibiotica te nemen om het effect ervan te ondergaan. De voedingsindustrie gebruikt namelijk deze medicijnen om het vee gezond en infectievrij te houden. In feite wordt tachtig procent van de Amerikaanse antibiotica gebruikt om dieren te behandelen, niet om mensen. Dit betekent dat we ze dagelijks binnenkrijgen met het voedsel dat we eten, wat het delicate bacteriële evenwicht in onze darmen kan verstoren (4).
De impact van antibiotica is aangetoond in studies op muizen. Muizen die een vetrijk dieet kregen, kwamen aan, muizen die antibiotica kregen, kwamen ook aan, maar het waren de muizen die beide kregen die erg dik werden (5). En als we de geschiedenis van de obesitas-epidemie onderzoeken, hangt dit samen met de uitbreiding van de intensieve landbouw en het gebruik van antibiotica in veevoeder. Als we het globale plaatje bekijken, hebben de landen die deze benadering van veehouderij toepassen ook de meeste mensen die te kampen hebben met zwaarlijvigheid.
Wat kan ik doen voor mijn darmbacteriën?
Het is niet nodig te panikeren als gewichtsproblemen vaak in je familie voorkomen. Hoewel jouw darmbacteriën worden beïnvloed door genetica, oefent je levensstijl en het voedsel dat je eet een grote invloed uit op je darmflora. Je kan dus zelf beslissen om je leefgewoontes en dieet aan te passen om de nodige kilo’s kwijt te raken.
Vezels eerst: het kiezen van een plantaardig dieet, rijk aan vezels, heeft aangetoond dat het de niveaus van bilophila, een soort gezonde bacteriën, verhoogt. Vezels voeden de microben in je darmen, dus kies dagelijks veel fruit, groenten en volkoren granen. Voedsel dat prebiotica bevat, zorgt ervoor dat uw bacteriën kunnen gedijen, dus snack op bananen en voeg knoflook en prei toe aan jouw maaltijden.
Kies probiotisch voedsel: actief en gefermenteerd voedsel bevat echt een probiotische stoot. Levende yoghurt, kefir, zuurkool, miso en rauwe kazen vullen allemaal je darmbacteriën aan.
Neem dagelijks een supplement: het is soms niet eenvoudig om de probiotica die het lichaam nodig heeft uit de moderne voeding te halen. Als je worstelt met kefir en kimchi, neem dan dagelijks een probiotisch supplement – en bewaar het in een koele omgeving zodat het actief blijft.
Sla de suiker over: te veel suiker kan de slechte bacteriën voeden en het delicate evenwicht van de darmflora verstoren, waardoor je opgeblazen, lusteloos en te zwaar wordt. Verwijder geraffineerde suikers om er van binnen en van buiten beter uit te zien en je beter te voelen.
Kom in beweging: een sessie in de sportschool traint niet alleen de spieren, zelfs je darmen profiteren ervan. Actief zijn als kind heeft een grote invloed op de diversiteit van je darmflora (6), maar het is nooit te laat om te beginnen. Regelmatige lichaamsbeweging als volwassene kan ook een verschil maken, met studies die aantonen dat de ontlasting van rugbyspelers meer diverse bacteriën bevat dan hun minder atletische leeftijdsgenoten (7).
En dan?
Als je, net als ik, verwoed begonnen bent met het googlen van “christensenellaceae-supplementen” na het lezen van dit artikel, dan moet ik je helaas teleurstellen. Op dit moment kun je een algemeen probiotisch supplement kiezen en eraan werken om je darmgezondheid te verbeteren met een dieet en levensstijl. Maar er bestaat nog geen magere bacteriepil. Er bestaat echter een andere manier om het niveau van deze bacteriën te verhogen.
De wetenschap van fecale transplantatie ontwikkelt zich snel en voorstanders beweren dat dit het antwoord kan zijn op gewichtsproblemen. Het wordt gebruikt om darmbacteriën zoals Clostridium difficile te bestrijden.
Bijvoorbeeld een slanke vrouw die een transplantatie kreeg van haar dikke dochter, merkte dat ze vervolgens enorm in gewicht bijkwam (8). Klinkt vergezocht? Onderzoekers hebben vergelijkbare resultaten gezien bij muizen, waarbij magere muizen aankwamen nadat ze darmbacteriën hadden gekregen van zwaarlijvige muizen. In een Nederlandse studie hielpen fecale transplantaties van magere donoren mensen met het metabool syndroom gevoeliger te worden voor insuline (9) (10).
Kan zoiets eenvoudigs als onze ontlasting ons echt helpen de strijd om verdikken te bestrijden? Er zijn tal van internetsites die zeggen dat het zou kunnen, en ook instructies geven over hoe je het zelf kunt doen. Maar voordat je de bwek-factor overwint en naar het huis van je magere vriend gaat met een potje, een blender en een spuit, bedenk het volgende. Je kan schadelijke bacteriën overbrengen, je darmen beschadigen of mogelijk andere ziekten veroorzaken. De waarheid is dat we echt nog niet genoeg weten over de procedure. Het is veiliger om te wachten tot het voldoende onderzoeksbewijs verzameld is. En terwijl je wacht, kan je jouw dieet aanpassen en supplementen gebruiken om je darmen een veilige bacteriële boost te geven.
Referenties
- How Gut Bacteria Help Make Us Fat and Thin (Scientific American, June, 2014), Claudia Wallis
- Human genetics shape the gut microbiome (Cell. 2014 Nov 6; 159(4): 789–799). Julia K. Goodrich, Jillian L. Waters, Angela C. Poole, Jessica L. Sutter et al
- Ghrelin, Helicobacter pylori and body mass: is there an association?( Isr Med Assoc J. 2012 Feb;14(2):130-2) Boltin D, Niv Y.
- Long-term impacts of antibiotic exposure on the human intestinal microbiota (Microbiology (2010), 156, 3216–3223) Cecilia Jernberg, Sonja Lo ̈fmark, Charlotta Edlund and Janet K. Jansson
- Altering the Intestinal Microbiota during a Critical Developmental Window Has Lasting Metabolic Consequences (Cell, Volume 158, Issue 4, p705–721, 14 August 2014) Laura M. Cox, Shingo Yamanishi, Jiho Sohn, Alexander V. Alekseyenko, Jacqueline M. Leung et al
- Science Daily (2016). Early-life exercise alters gut microbes, promotes healthy brain and metabolism.
- Exercise and associated dietary extremes impact on gut microbial diversity (Gut 2014; 63:1913-1920) Clarke, S., Murphy, E., O’Sullivan, O., Lucey, A., Humphreys, M., & Hogan, A. et al.
- Obesity via Microbe Transplants (Science Daily, September 5, 2013) Ed Yong
- Transfer of intestinal microbiota from lean donors increases insulin sensitivity in individuals with metabolic syndrome (Gastroenterology 2012 Oct; 143(4):913-6) Vrieze A1, Van Nood E, Holleman F, Salojärvi J, Kootte RS, Bartelsman JF et al
- Not just obesity – faecal transplants’ weird effects (New Scientist 11 February 2015) Jessica Hamzelou
